اگر شب‌ها خواب کافی و باکیفیت نداشته باشید، ممکن است بیش از حد بخوابید. اما اگر بیش از حد خوابیدن همیشگی و عادت‌تان باشد، میتواند نشانه وجود بیماری تلقی شود. بیشخوابی، که به آن خواب طولانی هم می‌گویند، زمانی است که به طور منظم بیشتر از ۱۰ ساعت در روز می‌خوابید.
چقدر خواب نیاز داریم؟
مقدار خوابی که نیاز داریم به عوامل مختلفی بستگی مانند سن و سبک زندگی بستگی دارد. براساس اطلاعات انجمن ملی خواب، میزان خواب مورد نیاز افراد براساس سن به شرح زیر است:
| سن | ساعات خواب در روز |
|---|---|
| ۰–۳ ماه | ۱۴–۱۷ ساعت (شامل چرت‌ها) |
| ۴–۱۱ ماه | ۱۲–۱۵ ساعت (شامل چرت‌ها) |
| ۱–۲ سال | ۱۱–۱۴ ساعت (شامل چرت‌ها) |
| ۳–۵ سال | ۱۰–۱۳ ساعت |
| ۶–۱۳ سال | ۹–۱۱ ساعت |
| ۱۴–۱۷ سال | ۸–۱۰ ساعت |
| ۱۸–۶۴ سال | ۷–۹ ساعت |
| ۶۵ سال و بیشتر | ۷–۸ |
علت خواب زیاد: چرا اینقدر خسته‌ایم؟
شب‌های امتحان و تا صبح بیدار ماندن را تقریبا همه ما تجربه کرده‌ایم. فردای امتحان هم به جبران خواب از دست رفته، ساعت‌های طولانی می‌خوابیدیم. این مدل بیش خوابی درواقع «بدهی خواب» است که به جبران ساعات خواب از دست رفته در بازه زمانی کوتاه انجام میشود. اما تکرار زیاد خوابیدن نشان‌دهنده هیپرسمی است که فرد در طول روز هم مدام احساس خواب آلودگی شدید دارد و بیش از ۱۸ ساعت در روز به دفعات می‌خوابد و بعد بیداری هم احساس بیداری ندارد. در ادامه به برخی علل شایع زیاد خوابیدن می‌پردازیم:
اختلالات خواب
برخی اختلالات خواب می‌توانند علت بیش از حد خوابیدن باشند مانند:
- هیپرسمی ایدیوپاتیک
- نارکولپسی
- آپنه خواب انسدادی
- اختلال ریتم خواب-بیداری سیرکادین
- پاراسومنی
- سندرم پای بی‌قرار
- افسردگی
داروها و مواد
خوابآلودگی بیش از حد و بیشخوابی ممکن است عارضه جانبی ناشی از مصرف برخی داروها و مواد باشد، از جمله:
- آرام‌بخش‌ها
- کانابیس
- اپیوئیدها
- داروهای روان‌گردان
- داروهای فشار خون
- داروهای ضد صرع
- الکل
- داروهای ضدافسردگی
ضربه به سر
۲۸٪ از افرادی که آسیب مغزی تروماتیک (TBI) را تجربه می‌کنند، دچار هیپرسمی میشوند. بنابراین، ضربه به سر را هم می‌توان از علل شایع خوابیدن زیاد دانست.
مطلب پیشنهادی: انواع مدیتیشن برای خواب آرام و با کیفیت در شب
علائم بیشخوابی
بیشخوابی ممکن است علت نهفته‌ای داشته باشد یا به‌خاطر مشکل حالت مزمن یا کوتاهمدت به‌وجود آمده باشد. احساس ابهام ذهنی، خوابآلودگی پس از بیداری و مشکلات حافظه نیز در برخی افراد مشاهده میشوند.
These may include: agitation, irritation, fatigue, anxiety, increased daytime naps, decreased appetite.
healthline
فرد دچار بیش خوابی معمولا علائمی مثل بی‌قراری، تحریک‌پذیری، خستگی، اضطراب، افزایش چرت‌های روزانه و کاهش اشتها دارد.
خواب بیش از حد چه عوارضی به همراه دارد؟
بسته به اینکه اختلال پر خوابی، کوتاهمدت است یا مزمن و علت آن چیست، عوارض آن هم متفاوت خواهند بود. بیشخوابی ناشی از دوره‌های کوتاه کم‌خوابی ممکن است باعث اضطراب موقت، ابهام ذهنی و کمبود انرژی شود. با این حال، پرخوابی مکرر خطر ابتلا به بیماری‌های مختلف را افزایش می‌دهد. بلاهایی که خواب زیاد بر سر بدن می‌آورند ممکن است جدی باشند:
- چاقی
- بیماری‌های قلبی عروقی
- سکته
- بیماری قلبی کرونری
- دیابت
تشخیص اختلال پرخوابی
اولین راه برای تشخیص اختلال پرخوابی، معاینه فیزیکی و بررسی سابقه پزشکی بیمار توسط پزشک متخصص است. پزشک سوالاتی درمورد عادات خواب، سبک زندگی و غذایی فرد، و داروهای مصرفی او می‌پرسد. با انجام آزمایش‌های زیر نیز می‌توان این عارضه را تشخیص داد:
- تست خواب پلی سومنوگرافی (polysomnography)
- تست خواب آلودگی طی روز
- تست خواب خانگی آپنه خواب
قبل از مراجعه به پزشک، توصیه میشود عادات خوابتان را در یک دفتر خواب ثبت کنید مانند زمان به خواب رفتن، زمان بیدار شدن و تعداد دفعات بیدار شدن. به این ترتیب، پزشک راحت‌تر متوجه الگوهای خوابتان میشود.
مطلب پیشنهادی: حمله پانیک در خواب، چه باید کرد؟
چگونه بیشخوابی درمان میشود؟
درمان بیشخوابی بستگی به علت نهفته آن دارد. اگر پرخوابی به‌خاطر بیماری زمینه‌ای باشد، درمان آن بیماری باعث شده که به روال معمول خواب برگردید. برنامه درمانی شامل ترکیبی از تغییرات سبک زندگی، درمان‌های خانگی و داروها میشود.
درمان‌های طبیعی
برخی تغییرات در سبک زندگی و درمان‌های طبیعی باعث بهبود بهداشت خواب و تنظیم خواب میشوند. برخی درمان‌های طبیعی برای بهبود خواب عبارتند از:
- حفظ برنامه خواب ثابت
- انجام حداقل ۳۰ دقیقه ورزش در طول روز
- عدم استفاده از دستگاه‌های الکترونیکی قبل از خواب
- پرهیز از کافئین، الکل و غذا قبل از خواب
درمان شناختی-رفتاری (CBT) نیز برای درمان بیشخوابی مفید است.
داروها
داروها نسبت به روش‌های خانگی درمان مناسب‌تری برای اختلال پرخوابی هستند. داروی اولیه برای درمان هیپرسمی ناشی از اختلالات خواب، مانند نارکولپسی، مدافینیل (Provigil) است. این دارو به عنوان داروی بیدارکننده شناخته میشود. بسته به علت نهفته بیشخوابی، سایر داروهای درمان بیش از حد خوابیدن عبارتند از:
- پی‌تولیسنت (Wakix)
- سولریامفتول (Sunosi)
- سدیم اکسیتات
کلام آخر
بیشخوابی یا خوابیدن بیش از حد یعنی فرد باید حداقل ۱۰ ساعت در یک دوره ۲۴ ساعته بخوابد. بیشخوابی موقتی ممکن است نتیجه جبران ساعات از دست رفته در روزهای قبل باشد. با این حال، اگر به طور مرتب حداقل ۹ ساعت می‌خوابید و هنوز در طول روز احساس خستگی می‌کنید، با پزشک متخصص مشورت کنید چرا میتواند نشانه وجود بیماری زمینه‌ای باشد.
سوالات متداول
چه اتفاقی بعد بیشخوابی میافتد؟
بیشخوابی کوتاهمدت باعث خوابآلودگی، خستگی، اضطراب و ابهام ذهنی میشود. با این حال، بیشخوابی مزمن باعث بروز مشکلاتی مانند آپنه خواب، هیپرسمی ایدیوپاتیک، دیابت و سکته میشود.
آیا ۱۲ ساعت خواب طبیعی است؟
خوابیدن به مدت ۱۲ ساعت بیشتر از توصیههای بنیاد ملی خواب برای افراد بالای ۶ سال است.
چرا بیش از حد میخوابم؟
ممکن است به دلیل جبران یک دوره فعالیت بدنی شدید یا کوتاهمدت خواب، بیش از حد بخوابید. بیشخوابی مزمن میتواند نشانهای از مشکل خواب یا مشکل سلامتی نهفته باشد.
چه کاری باید انجام دهیم وقتی بیش از حد میخوابیم؟
برخی از روشها برای شروع به فعالیت بعد از بیشخوابی توصیه میشوند مانند نوشیدن آب، انجام یوگا، خوردن غذا، پاشیدن آب روی صورت و انجام فعالیت بدنی آرام.
